Sürdürülebilir Kentsel Hareketlilik Planı! Türkiye’de ilk!

Birleşik Krallık Dışişleri ve Kalkınma Bakanlığı’nca yürütülen ve Birleşmiş Milletler İnsan Yerleşimleri Programı’nın (UN-Habitat) stratejik ortak olarak yer aldığı “Küresel Geleceğin Şehirleri Programı Türkiye” kapsamında İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından Arup’un Yüklenici Ortaklığı ile gerçekleştirilen İstanbul Sürdürülebilir Kentsel Hareketlilik Planı (SKHP), kamuoyuna açıklandı.

İstanbul Sürdürülebilir Kentsel Hareketlilik Planı nedir?

Sürdürülebilir bir gelecek için İstanbul’un eşsiz coğrafyası ve tarihi değerleriyle uyumlu, insan odaklı bir ulaşım sistemi kurgulayan ve Türkiye’de ilk kez uygulanacak olan plan, aynı zamanda dünyada 16 milyonun üzerinde nüfusa sahip bir megakentte gerçekleştirilen ilk SKHP olma özelliğini de taşıyor.

İstanbul’da geleneksel ulaşım planlamasına yeni bir bakış açısı getirmek üzere, insan ve çevre odaklı, sürdürülebilir bir ulaşım sistemi gerçekleştirmek amacıyla hazırlanan ve ülkede bir ilk olma özelliği taşıyan İstanbul Sürdürülebilir Kentsel Hareketlilik Planı (İstanbul SKHP) 28 Mart’ta Florya’daki İstanbul Planlama Ajansı (İPA) Yerleşkesi’nde İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından düzenlenen tanıtım toplantısı ile kamuoyuna açıklandı. Toplantıda Birleşik Krallık İstanbul Başkonsolosu Kenan Poleo, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu, İBB Başkan Danışmanı İbrahim Orhan Demir, SKHP Yerel Takım Lideri Prof. Dr. Haluk Gerçek ve programın stratejik ortağı UN Habitat Danışmanı Yelda Reis İstanbul SKHP projesi ile ilgili detayları ve süreçleri aktardıkları birer konuşma yaptılar.

İstanbul SKHP, Birleşik Krallık Hükümeti Dışişleri ve Kalkınma Bakanlığı tarafından desteklenen ‘Küresel Geleceğin Şehirleri Programı’ kapsamında, İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB), dünyanın önde gelen mühendislik ve teknik danışmanlık şirketi Arup ve Birleşmiş Milletler İnsan Yerleşimleri Programı’nın (UN-Habitat) stratejik ortaklığıyla hazırlandı. Çalışmaya STK’lar, meslek odaları, üniversiteler, uzmanlar, ulaştırma ile ilgili kamu ve özel sektör temsilcileri, ulaşım sistemi işletmecileri ve ilgili diğer paydaşlar katıldı. İstanbul SKHP, Türkiye’deki ilk sürdürülebilir hareketlilik planı ve aynı zamanda dünyada 16 milyonun üzerinde nüfusa sahip bir mega-kentte gerçekleştirilen ilk plan olma özelliğini taşıyor.

İki yılın üzerinde çalıştıkları İstanbul SKHP’nin vizyonunu sürdürülebilir bir gelecek için insan ve çevre odaklı, yenilikçi ve kapsayıcı bir sistem olarak planladıklarını söyleyen İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu, bu plan kapsamında önerilen projeler ve iyileştirmelerle ulaşılacak hedefleri açıkladı. İBB Başkanı “İstanbul SKHP kesinlikle insan odaklı. Kesinlikle kapsayıcılık ilkesiyle yürütülen ve bu ilkelerle hareket eden sürdürülebilir ulaşım türlerinin entegre bir şekilde, bu kentte hayata geçirilmesini hedefleyen bir çalışma. Mutlulukla ifade ediyorum ki, planımız Türkiye’de ilk sürdürülebilir kentsel hareketlilik planıdır ve dünyada nüfusu 16 milyonu geçen kentler arasındaki ilk plandır” dedi.

Birleşik Krallık Dışişleri ve Kalkınma Bakanlığı adına toplantıda konuşan Birleşik Krallık İstanbul Başkonsolosu Kenan Poleo ise şunları söyledi: “Londra dahil Birleşik Krallık’taki büyük şehirlerde de karşılaştığımız üzere, bu tarihi ve muhteşem şehirde de hareket etmek güç olabiliyor. Araç bağımlılığı, kent sakinlerinin ihtiyaçlarını karşılamak için uzun vadede uygulanabilir bir çözüm değil. Geleneksel planlama uygulamalarının, dünyanın tüm büyük şehirlerinde karşılaşılan ulaşım sorunlarına etkili çözümler sağlayamadığını görüyoruz. Artan araç sayılarını ve bu nedenle büyüyen trafik sıkışıklığını, çevresel hasarı ve çoğu çocuklar, gençler, engelliler, yaşlılar gibi hassas gruplar olmak üzere kent sakinlerinin sağlığına zararlarını kabul etmek zorunda olmadığımızı düşünüyorum. Dolayısıyla yeni bir yaklaşım gerekliliği oluşuyor. Bu planla erişilebilir, uygun maliyetli, entegre ve kapsayıcı bir ulaşım sistemi sunmayı hedefleyen bir yaklaşım ortaya kondu; çevre dostu, sürdürülebilir ve İstanbul’un kendisi gibi dayanıklı bir yaklaşım. Umarım hep birlikte İstanbul için böyle bir planın geliştirilmesine yardımcı olmuşuzdur. Böylece zamanla, trafik sıkışıklığını azaltabiliriz ve toplu taşıma araçlarını daha fazla kullanabiliriz, hatta daha fazla yürüyebilir ve bisiklet kullanabiliriz.”

Programın stratejik ortağı UN-Habitat’ın Danışmanı Yelda Reis ise, programın Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’ndan 11’inin hayata geçirilmesine katkı sağladığını belirterek bu kapsamdaki 26 ana projenin İstanbul’un sürdürülebilir kalkınma düzeyini arttıracağını ve dünyada hazırlanmakta olan diğer SKHP’lere birçok açıdan örnek olacağını düşündüğünü belirtti.

Küresel Şehirlerin Geleceği Programı Türkiye’nin amacının, kapsamlı ve sürdürülebilir ekonomik büyümeyi mümkün kılan, güvenli ve dayanıklı kentsel ortamlar yaratmak olduğunu belirten Arup Türkiye Genel Müdürü Serdar Karahasanoğlu da SKHP’leri kapsayıcılık ve katılım temel ilkelerine dayalı olarak tasarlayıp planladıklarına vurgu yaparak şunları söyledi:

“Sürdürülebilir Kentsel Hareketlilik Planları, 2013 yılından bu yana Avrupa Komisyonu Kentsel Hareketlilik Paketi çerçevesinde, Avrupa’nın önemli kentlerinde uygulanıyor. Arup olarak biz de Birleşik Krallık Dışişleri ve Kalkınma Bakanlığı ile birlikte Türkiye’nin çok önemli şehirlerinin geleceğini hazırlayan projelere öncülük etmekten ve Türkiye’de bir ilkin gerçekleştirilmesine bir kez daha katkı sağladığımız için gurur duyuyoruz. Tasarım mühendisliğinde ve planlamada dünya çapındaki uzmanlığımızı İstanbul SKHP ile uygulayacak olmak Arup için gurur verici olmasının yanısıra büyük bir heyecan kaynağıdır.”

İstanbul, ‘Küresel Geleceğin Şehirleri ‘arasına giriyor

Küresel Geleceğin Şehirleri Programı, dünya çapında 10 ülkedeki 19 şehirde kapsayıcı, sürdürülebilir kentsel ekonomik büyümeyi, küresel refahı ve toplumsal eşitliği artırmayı hedefleyen bir teknik destek programı. Kentlerde kısa ve uzun vadede önemli iş fırsatları da yaratan program, kentsel planlama, ulaşım ve dayanıklılık alanlarına odaklanırken, geleceğin şehirlerinin kentsel inovasyon alanında da öne çıkmasına katkıda bulunuyor.

İstanbul SKHP de bu çerçevede trafik sıkışıklığını azaltarak insanların iş, eğitim, sağlık hizmetleri ve benzeri ihtiyaçlarına kolaylıkla erişebilmesini sağlayacak. Daha iyi bir yaşam kalitesi sağlamak için İstanbul’un eşsiz coğrafi ve tarihi değerleriyle uyumlu, güvenli ve ödenebilir hareketlilik seçeneklerinden oluşan, sürdürülebilir bir gelecek için karma yapıya sahip İstanbul SKHP, insan ve çevre odaklı bir ulaşım sisteminin oluşturulmasını hedefliyor. Plan’ın önemli bir özelliği de “toplumsal kapsayıcılık ve cinsiyet eşitliği”ne planlama ve uygulama sürecinin her aşamasında yer vermiş olması.

İstanbul SKHP ile İstanbulluların ulaşımda geçen toplam zamanının kısalması hedefleniyor. 2040 yılında, raylı sistemin toplu taşımadaki payının %47’ye çıkması beklenirken günlük yolculukların %70’inin toplu taşıma araçları ve yaya olarak yapılacağı öngörülüyor. 2040 yılında ölümle sonuçlanan trafik kazalarının sıfırlanmasını hedefleyen Plan ile ulaşımdan kaynaklanan karbon salımının 2040 yılında %60 azaltılması, 2050 yılında ise sıfırlanması hedefleniyor.

İstanbul SKHP, İstanbul’a ve İstanbullulara Hangi Olanakları Sunuyor?

İstanbulluların yaşam kalitesini ve sürdürülebilir hareketliliğini artırmayı hedefleyen İstanbul SKHP’nin yararlarından bazıları şu şekilde:

Kasım 2021’de açıklanan İstanbul İklim Vizyonu ile uyumlu olarak, İstanbul’un 2050 yılında karbon nötr ve iklim dayanıklı bir dünya kenti olma hedefini desteklemek amacıyla ulaşım sisteminin;

Metrobüsün ve İETT otobüs filosunun karbonsuzlaştırılmasına yönelik projelerin uygulanması,
Toplu taşımanın kendi içinde ve diğer ulaşım türleri ile entegrasyonunun gelişmesi,
Otomobile bağımlılığın ve trafik tıkanıklığının azalması,

Kentin merkez bölgelerinde otomobil kullanımını, karbon salımını ve hava kirliliğini azaltacak düşük salım bölgeleri oluşturulması,

Otopark yönetimi ve trafik sakinleştirme projeleri ile kentin merkez bölgelerinde özel araç kullanımının azaltılması,

Yaya ve bisikletli ulaşımı geliştirecek projelerin uygulanması,

Raylı sistemin yaygınlaştırılması ve deniz ulaşımının entegrasyonun artırılmasına yönelik projelere devam edilmesi,

Toplu taşıma ve aktif ulaşım türlerinin daha fazla kullanılmasının sağlanması, otomobil odaklı projeler yerine insan odaklı çözümlere gidilmesi,

Yürümenin teşvik edilmesi ve kentlilerin kamusal alanda güvenli ve keyifli zaman geçirmelerini sağlayacak projelerin uygulanması,

İstanbul’da yaşayan herkes için ulaşım hizmetlerine ve günlük faaliyetlere erişimin kolaylaşması, ekonomik, çevreye duyarlı ve güvenli hâle gelmesi,

Sürdürülebilir kentsel hareketliliğin, toplum katmanlarının tümünü kapsaması.

Arup

1946 yılında Ove Arup tarafından kurulan ve dünya çapında 33 ülkede 89 ofiste faaliyet gösteren Arup, çok-disiplinli mühendislik ve konusunda uzman teknik danışmanlık hizmeti sunan uluslararası bir firmadır.

16.000’den fazla plancı, tasarımcı, mühendis ve danışmandan oluşan ekibi ile Arup; mimari, şehir planlama, ekonomi, sosyoloji ve sürdürülebilirlik gibi çeşitli disiplinlere dayanarak mekanların işleyişine geniş ve derin bir anlayış getiriyor. Bu farklı bakış açıları, akıllı şehirlerdeki çalışmaları etkileyerek o yerin fiziksel, mekansal, sosyoekonomik ve ticari potansiyelleri açısından dijital teknoloji fırsatlarını keşfetmeye yardımcı oluyor.

1990 yılında İstanbul’da yerel ofisini kuran Arup, 1982 yılından beri Türkiye’de etkin bir şekilde çalışmalarını yürütürken 190’dan fazla kalifiye mühendis, deneyimli danışman ve yetenekli mimarlardan oluşan ekibiyle “Bütüncül Tasarım” anlayışını sunmaya devam ediyor.