Vatandaş kentsel dönüşümden kaçıyor! Çünkü…
Depreme karşı eski binaların yenilenmesi için kentsel dönüşüm önerilse bile ekonomik sıkıntılar vatandaşın adım atmasının engelliyor. Bu konuda atılabilecek adımları mimar Nihat Şen ve TÜKODER Başkanı Aziz Koçal anlattı...
Yaşanan depremlerin ardından eski yapıların yenilenmesi daha da önem arz ediyor. Bu noktada akla kentsel dönüşüm geliyor. Ancak kentsel dönüşümün önündeki en büyük engel, ekonomik sıkıntılar. Dönüşüm karşılığında talep edilen birikime sahip olmayanlar ve inşaat süresince artan kiraları karşılama noktasında sıkıntı yaşayacağını düşünenler kentsel dönüşümden de kaçınıyor.
Devlet, kentsel dönüşüm kapsamına alınan bina sakinlerine 18 ay süreyle 1500 lira gibi kira yardımı yapıyor. Müteahhitler ise ağırlaşan maliyetler nedeniyle artık kira yardımına yanaşmıyor. Hal böyle olunca kentsel dönüşüm özellikle büyükşehirlerde artık soğuk bakılan bir uygulamaya dönüştü.
Peki ne yapılırsa kentsel dönüşüme bir ivme kazandırılabilir?
Kentsel dönüşüm uzmanı mimar Nihat Şen ve Tüketiciyi Koruma Derneği (TÜKODER) Başkanı Aziz Koçal, Independent Türkçe‘den Ali Kemal Erdem‘e açıkladı…
Kira yardımı 5-6 bin lira düzeyinde olmalı
Kentsel dönüşüm uzmanı mimar Nihat Şen’e göre devlet desteği kapsamında ödenen kira yardımı günün koşullarında çok yetersiz.
Kira desteğinin çok düşük kalması nedeniyle vatandaşların kentsel dönüşüme sıcak bakmadığını ifade eden Şen, “Ekonomik sıkıntı içinde inşaatlarının yapım sürecinde başka bir yere taşınıp kira vermekte zorlanıyor insanlar. Günümüz koşullarına göre kira yardım miktarının artması lazım” dedi.
Kira desteğinin İstanbul gibi bir yerde 5-6 bin liralar civarında olması gerektiğinin altını çizen Şen, kentsel dönüşümün hız kazanması için şu önerilerde bulundu:
“Öncelikle risk raporu ücretinin bir bölümünün devlet tarafından karşılanması veya sıfır faizli kredi verilmesi.
Kentsel dönüşüm kredi ödeme süresinin en az 180 aya yani 15 yıla çıkarılması ve mutlaka 0,50 bantlarında kredi faiz oranı veya sıfır faizli kentsel dönüşüm kredisi kullandırılması lazım.
Ticari getiri güdülmeyen, herhangi bir fazla inşaat hakkı olmayan yerlerde sıfır faizli kentsel dönüşüm kredisi sağlandığı takdirde kentsel dönüşüm hızlanır.
En önemli konulardan biri de kentsel dönüşümde tüm kat maliklerinin ortak karara varması zor. Kararlar 3’te 2 çoğunluk alınıyor. Bunun da yüzde elli artı bire mutlaka indirilmesi gerekiyor.”
“Kentsel dönüşüme TOKİ de girmeli”
Tüketiciyi Koruma Derneği (TÜKODER) Başkanı Aziz Koçal ise kentsel dönüşüm projesinin sadece müteahhitlere bırakılmaması gerektiğini kaydetti.
Depremde yıkılan binaların TOKİ tarafından bir yılda yapılacağının açıklandığını hatırlatan Koçal, “Demek ki yapılabiliyormuş. O zaman neden bugüne kadar yapılmadı. Dolayısıyla kentsel dönüşüm için TOKİ de harekete geçirilerek, uluslararası kredilendirmeler yapılarak yerinde dönüşüm yani müteahhidin rantsal dönüşümünü bir defa aradan çekmek lazım” diye konuştu.
“Kentsel dönüşüm değil, rantsal dönüşüm var”
Koçak, rantsal dönüşüm kavramını “10 katlı, 20 daireli bir binayı ada bazında veriyorsun. Müteahhit 20 daireyi, 40’a çeviriyor” diyen Koçal, şöyle devam etti:
Artı insanları oradaki yerleşik yerinden ediyorsun. Diyorsun ki arkadaş senin dairen 120 metrekare ama sana ancak doksan metrekare verebilirim. Artı üstte de beş yüz milyon para vereceksin. Şimdi bu hayat pahalılığında o bir milyona çıkar. Bunu da oradaki tüm insanlar veremediğinden orada yaşamaya devam edemiyor. 1,5 milyon ederi olacak bir daire için adama 500 bin lira verip ne halin varsa gör diyorlar. Bu haliyle yapılan bir kentsel dönüşüm projesi değildir.
“Kira yardımı harçlık gibi kalıyor”
Kentsel dönüşüm için maliyet hesabı çıkartılırken bunun bir kısmının bankalarca kolay kredilerle sağlanması gerektiğini vurgulayan Koçal, “Tüketici bankalara uzun vadeli borçlandırılır. Vatandaş da Avrupa’daki gibi kira öder gibi kredini öder” ifadelerini kullandı.
Koçal da Şen gibi kentsel dönüşüm kapsamında verilen kira desteğinin artmasının vatandaşların teşvik edilmesi noktasında katkısı olacağını söyledi.
“Devletin şu anda verdiği kira yardımı harçlık niteliğine dönüştü” diyen Aziz Koçal, “Vatandaş o bina bitene kadar 5 bin liraya kira ev buluyorsa bunun en az yarısının verilmesi sağlanmalı. Büyük sermayeye nasıl ki yatırım, teşvik vesaire adı altında çeşitli krediler veya hibeler veriyorsanız bunu vatandaşa da vereceksiniz” diyerek sözlerini bitirdi.